วันสำคัญของมหาวิทยาลัยมหิดล

วันมหิดล

วันที่ 24 กันยายน ของทุกปี หรือ วันมหิดล ถือเป็นวันคล้ายวันสวรรคต ของสมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรมพระบรมราชชนก (สมเด็จฯ เจ้าฟ้ามหิดลอดุลเดช กรมหลวงสงขลานครินทร์) พระบิดาแห่งการแพทย์แผนปัจจุบันและการสาธารณสุขของไทย ซึ่งคณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล ประกาศให้วัน ที่ 24 กันยายน ของทุกปี เป็นวันมหิดล ตั้งแต่ปี พ.ศ.2494 เป็นต้นมา

ซึ่งในวันนี้ได้มีเพื่อน้อมรำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณของสมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก จากพระราชกรณียกิจที่ได้ทรงบำเพ็ญแก่วงการแพทย์ และการสาธารณสุข ของประเทศไทยตลอดระยะเวลา 12 ปี ได้เสริมสร้างความเป็นปึกแผ่นให้แก่โรงเรียนแพทย์ และมีการพัฒนาการเรียนการสอนตลอดจนการผลิตแพทย์ให้เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งเป็นการวางรากฐานแก่การแพทย์ และการสาธารณสุขให้เจริญพัฒนาก้าวหน้าทัดเทียมอารยะประเทศ

ในวันนี้จะมีการถวายสักการะ และวางพวงมาลา กิจกรรมรับบริจาคสมทบทุนศิริราชมูลนิธิ การจัดนิทรรศการ การจัดสัมมนาทางวิชาการ การประกวดหรือการแข่งขันของหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เช่น การประกวดโรงพยาบาลดีเด่น และรัฐบาลไทย โดยคณะกรรมการแห่งชาติว่าด้วยการศึกษา วิทยาศาสตร์และวัฒนธรรม แห่งสหประชาชาติ กระทรวงศึกษาธิการ จะเป็นผู้สืบค้นบรรพบุรุษไทยผู้มีผลงานดีเด่นทางวัฒนธรรมเพื่อให้ยูเนสโกประกาศยกย่องเชิดชูเกียรติและได้ประกาศยกย่องสมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก ทรงเป็นบุคคลผู้มีผลงานดีเด่นทางด้านวัฒนธรรมระดับโลก ซึ่งมีหน่วยงาน ที่เกี่ยวข้องได้ร่วมกันจัดกิจกรรมต่าง ๆ ขึ้นมา

การจัดกิจกรรมในวันมหิดล

1. กิจกรรมรับบริจาคสมทบทุนศิริราชมูลนิธิ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2503 เป็นต้นมา คณะนักศึกษาแพทย์และพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล ได้จัดกิจกรรมออกรับบริจาคสมทบทุนศิริราชมูลนิธิ เนื่องในวันมหิดล ในช่วงเดือนสิงหาคม-กันยายน ของทุกปี

โดยกิจกรรมหนึ่งในการขอรับบริจาค คือ การจำหน่าย “ธงวันมหิดล” กิจกรรมดังกล่าวเริ่มมีตั้งแต่ปี พ.ศ. 2503 ศ. นพ.กษาน จาติกวณิช ผู้อำนวยการโรงพยาบาลศิริราช ได้เสนอให้ศิริราชมีการจำหน่าย “ธงวันมหิดล” เพื่อให้ประชาชนทุกฐานะมีส่วนเกื้อกูลผู้ป่วยยากไร้ของโรงพยาบาลศิริราช

ในปีแรกมีการจำหน่ายธงขนาดกลาง ราคา 10 บาท และธงเล็กทำด้วยริบบิ้น ราคา 1 บาท นักศึกษาทุกหมู่เหล่าในวิทยาเขตศิริราชช่วยกันออกไปจำหน่าย ซึ่งรายได้ทั้งหมดนำไปจัดซื้ออุปกรณ์การรักษาพยาบาล และเครื่องอำนวยความสุขแก่ผู้ป่วยยากไร้
โดยในครั้งแรกแบบธงวันมหิดลเป็นรูปสามเหลี่ยม มีรูปพระราชานุสาวรีย์สมเด็จพระบรมราชชนก พิมพ์อยู่ตรงกลางผืนเช่นเดียวกับในปัจจุบัน แต่พิมพ์เป็นรูปสีเขียวบนผ้าขาว ภายหลังได้มีการเปลี่ยนแปลงให้ใช้ผ้าสีที่ตรงกับวันมหิดลในปีนั้น และทำสติ๊กเกอร์ขึ้นแทนธงริบบิ้น ต่อมา คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล ได้ก่อตั้งศิริราชมูลนิธิขึ้นเพื่อบริหารจัดการด้านการเงินให้มีความคล่องตัวมากยิ่งขึ้น คณะจึงมอบให้ศิริราชมูลนิธิ รับผิดชอบการจำหน่ายธงวันมหิดล
ใน พ.ศ. 2502 การจำหน่ายธงได้ผลดีเกินคาด ธงไม่พอสำหรับวันขายใหญ่ “กลุ่มอาสามหาวิทยาลัยมหิดล” ซึ่งประกอบด้วยนักศึกษาจากทุกคณะ และทุกวิทยาเขต จึงอาสาทำธงให้ โดยระดมทำอยู่ 2 วัน 2 คืน จนมีธงพอจำหน่ายในวันที่ 23 กันยายน ในปีนั้น

ปีต่อมา คณะกรรมการจำหน่ายธงวันมหิดลจึงมีมติให้จ้างกลุ่มอาสาทำธงแทนจ้างบริษัทเอกชน เพราะเล็งเห็นว่านักศึกษาทำได้ดีเทียบเท่ามืออาชีพ และยังเป็นการสนับสนุนการทำกิจกรรมของนักศึกษา นอกจากนี้ผลกำไรทางกลุ่มอาสายังนำไปสร้างโรงเรียนในชนบททุกปี เรียกว่าได้บุญ 1 ต่อ

2. การจัดนิทรรศการ เช่น พระประวัติ และผลงานของสมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก
3. การจัดสัมมนาทางวิชาการ เช่น การแพทย์ใหม่ในประเทศไทย
4. การอภิปรายตามแนวพระดำริ เกี่ยวกับการแพทย์ไทย
5. การประกวด หรือการแข่งขันของหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เช่น การประกวดโรงพยาบาลดีเด่น
6. อื่น ๆ เช่น การมอบรางวัลให้กับแพทย์ พยาบาล ดีเด่น และผู้เสียสละเพื่อชาวชนบท เพื่อสังคม

ธงวันมหิดล

“ธงที่ระลึกวันมหิดล” หรือ “ธงมหิดล” จัดทำขึ้นเพื่อสมนาคุณแด่ผู้บริจาคเงินช่วยเหลือผู้ป่วยยากไร้ของโรงพยาบาลศิริราช เริ่มต้นทำธงตั้งแต่วันมหิดล 24 กันยายน พ.ศ. 2503 โดยสีธงนั้นจะเปลี่ยนไปตามวันในสัปดาห์ของวันมหิดลปีนั้น ๆ เช่น ใน พ.ศ. 2565 นี้วันมหิดล ตรงกับวันเสาร์ จึงใช้ธงสีม่วง (สามารถติดรายละเอียด การทำ-ซื้อธงที่ระลึกวันมหิดล ได้ที่ Mahidolday | Facebook)

วันพระราชทานนาม

อ้างอิง:

• “วันมหิดล” 24 กันยายน 2564 ปีนี้เป็น “วันหยุดพิเศษ” มีความสำคัญอย่างไร (bangkokbiznews.com)
• Siriraj Museum – พิพิธภัณฑ์ศิริราช | Facebook
• Mahidolday | Facebook
• วันพระราชทานนาม มหาวิทยาลัยมหิดล